Aktualności

KONIEC PÓŁŚWINi - Teatr Polskiego Radia na WROSTJA

W ramach 48. Wrocławskich Spotkań Teatrów Jednego Aktora Teatr Polskiego Radia przedstawi nagranie spektaklu radiowego wg Helmuta Kajzara, zatytułowane „Koniec półświni” .

Spektakl w reżyserii Zdzisława Nardelli i wykonaniu wybitnego aktora Zbigniewa Zapasiewicza został zarejestrowany w 1972 roku (czas 40 min).

Organizatorzy WROSTJA wybrali właśnie to słuchowisko Teatru Polskiego Radia, ponieważ Helmut Kajzar związany był z Wrocławiem, a zwłaszcza z Wrocławskim Teatrem Współczesnym. Od czerwca 2014 roku ponownie można w nim oglądać spektakl „Paternoster”.

Słuchowisko „Koniec półświni” zostanie zaprezentowane w ramach sesji zatytułowanej „Praca aktora w Teatrze Polskiego Radia”, która odbędzie się w ostatnim dniu WROSTJA 21 października o godzinie 11.00 w Bibliotece Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie Filia we Wrocławiu (ul. Braniborska 59).

Gośćmi sesji będą: Janusz Kukuła – dyrektor i główny reżyser Teatru Polskiego Radia
oraz krytyk teatralny i redaktor Polskiego Radia - Jacek Wakar.

Monodram  według tekstu Helmuta Kajzara  (1941  - 1982)  „Koniec półświni” został nagrany  przez Zbigniewa Zapasiewicza w roku 1972 (reż. radiowa  ówczesnego dyrektora teatru Polskiego Radia  Zdzisława Nardellego).  Kajzar był reżyserem chętnie pracującym w radiu (od końca lat 60- tych).  Realizował nie tylko własne teksty. Był ciekawym  interpretatorem literatury klasycznej  (np. „Helena” Eurypidesa, 1974) i współczesnej (np. „Jasny pokój dziecinny” Iredyńskiego, 1969,  czy „Miłosierdzie płatne z góry” Zanussiego i Żebrowskiego, 1974).  Kilkakrotnie wracał do Różewicza (sceny z „Kartoteki” „Świadkowie”, „Wyszedł z domu”, „Spowiedź”).  Nie unikał nawet literatury  rozrywkowej (kilka słuchowisk z komisarzem Maigret w roli głównej).

Pozostawił w dorobku ok. 140 prac radiowych, większych i mniejszych, czuł doskonale specyfikę tego medium,  w którym największą sztuką  jest umiejętne wypośrodkowanie między własnymi wysokimi  potrzebami artystycznymi, a rozmaitymi codziennymi potrzebami programowymi.

Sądząc po liczbie tytułów, najchętniej wracał do poezji – dawnej i współczesnej. W kameralnej pracy z aktorem, jego emocjami i głosem spełniał się najbardziej.  Wydaje się, że to właśnie doświadczenie pracy w bardzo specyficznej aurze radiowej leżało u podwalin  idei „teatru metacodzienności”, którą zaczął propagować w drugiej połowie lat 70- tych. Pytanie – kiedy prywatna obecność aktora  siedzącego przed mikrofonem zamienia się w rolę, kreację dźwiękową, pasjonowało  go – jak pamiętam -  zawsze. Potem zaczął spoglądać na tę sytuację z odwróconej  niejako perspektywy: pytał,  kiedy codzienna, prywatna komunikacja między ludźmi nabiera znaczenia artystycznego.  Dlatego zapewne  nagrywał  rozmowy  ze znajomymi i nieznajomymi, rejestrował dźwięki świata, metaforyzował rzeczywistość.  Fascynowała go „inność”, odrębność istnień, nieoczywistość doświadczenia zmysłowego – co widzimy w „Końcu półswini”.

Radiowe realizacje tekstów Helmuta Kajzara  nie są jedynie autorskie. Sam  reżyserował  dramaty  „Pater noster” (1975) i „Musikraker” (znakomity monodram z A. Hanuszkiewiczem, 1980), ale np. słynną w latach 70.  „Gwiazdę”  oddał w ręce Z. Wardejna (rola T. Łomnickiego należy do najlepszych w radiowym dorobku Mistrza).  Jednak dopiero  w ostatnich latach udało się zrealizować  dwa ważne dramaty Kajzara: „Obora” (rez. P. Łysak, 2008) i „Król Dawid” (reż. H. Baranowski, 2012). 

Krzysztof Sielicki - kierownik literacki Teatru Polskiego Radia